به گزارش شهرآرانیوز؛ اگرچه امام کاظم (ع) سالهای طولانی در زندان بنیعباس محبوس بودند و فشارهای سیاسیاجتماعی حاکمیت اجازه نمیداد حضرت ارتباط گسترده با جامعه داشته باشند، ایشان به طرق مختلف، راه زندگی سعادتمندانه را به پیروان خود آموزش دادند. در سالروز شهادت حضرت بابالحوائج (ع) در گفتوگو با حجتالاسلاموالمسلمین محمدباقر علمالهدی، مدیر حوزه علمیه قاسمبنالحسن (ع) و کارشناس معارفی رسانه ملی، به جلوهای از سیره اخلاقی ایشان پرداختهایم.
از بزرگترین رسالتها و مأموریتهایی که ائمه (ع) عموما و وجود مقدس حضرت موسیبنجعفر (ع) خصوصا داشتهاند، نشان دادن روش و سبک زندگی سعادتمندانه نهفقط در زمان حیات بابرکتشان بلکه برای همیشه تاریخ تا قیامت بوده است، لذا در سیره کلامی و عملی آن امام بزرگوار، به ارزشهایی همچون صداقت، تعهد و مسئولیتپذیری و دینداری حقیقی توصیه بسیار شده است و روایات برجایمانده از امامکاظم (ع)، نقشه راه زیست مؤمنانه را پیشروی ما قرار میدهد.
در گزارشهای تاریخی است که شخصی به محضر امامکاظم (ع) رسید و از حضرت درخواست نصیحت کرد. امام (ع) فرمودند: «اگر تو را نصیحتی کنم، گوش میدهی و عمل میکنی؟»، عرض کرد: آری. سپس حضرت موسیبنجعفر (ع) فرمودند: «ابتدا با خودت روراست باش؛ اندازه و توان خود را بهدرستی بسنج و درباره مواضعی که در زندگانی احساس کمبود داری، صبر را تکیهگاه قرار بده...». این بهترین نسخه است برای آنها که وقتی به خواستههایشان نمیرسند، با تحیر و تعجیل برای رسیدن به آرزوهای خود تلاش میکنند و هم خویش و هم دیگران را به زحمت میاندازند.
امام کاظم (ع) بر صبر بهعنوان تکیهگاه در بحرانها و شرایط سخت تأکید میکنند. صبر یعنی بردباری و تحمل همراه با مدیریت بحران. ما به خودرویی که چندین تُن بار را میکشد و این بار سنگین را تحمل میکند، صبور نمیگوییم؛ صبر فضیلت و خصیصهای انسانی است که شرایط بحرانی را مدیریت میکند، لذا به فرموده موسیبنجعفر (ع)، اگر انسانها با خود صادق باشند و با توانمندیشان برنامهریزی کنند و صبر را تکیهگاه قرار دهند، دیگر لازم نیست اختلاس، دزدی و ظلم کرده و به حقوق دیگران تعدی کنند.
حضرت موسیبنجعفر (ع) در ادامه بیان میکنند: «یادمان باشد معلوم نیست به همه آنچه میخواهیم برسیم، پس با فقر و ناداری بسازید و مراقب باشید بهدلیل فقر از محور عدالت و صبوری خارج نشوید و به خود بباورانید که باید از پیچهای سخت زندگی با موفقیت عبور کنید». در ادامه ایشان تأکید میکنند: «خواستههای نفسانی و شهوات خود را کنترل کنید»؛ اگر این خواستهها را کنترل نکنیم، هر روز شکل خاصی به خود میگیرند؛ چنانکه در غرب بهدلیل کنترل نکردن مطالبات شهوانی، شاهد برخی رفتارهای حتی پستتر از حیوان هستیم و افرادی از چرخه انسانیت خارج میشوند.
توصیه امامکاظم (ع) این است که مبادا بهدلیل شهوات، از چرخه انسانیت خارج و در همراهی با مطالبات نفس و خواستههای دل، از مدار سعادت دور شوید؛ بدانید شما همیشه تحت نظارت مستقیم خدای عالم هستید و هرگز از مقابل چشم خدا دور نمیشوید و زیر چتر حمایت او قرار دارید. انسان وقتی خود را تنها میبیند، جرئت ارتکاب معصیت، گناه و خلاف را پیدا میکند؛ مثل رانندهای که در نیمهشب چراغقرمز را رد میکند؛ چون فکر میکند پلیس نیست.
امامکاظم (ع) به ما یادآوری میکنند که خدا همیشه ناظر و حاضر بر اعمال ماست: «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالمِرصادِ». این اعتقاد، مانع ارتکاب گناه و خطا میشود و همین، راه سعادت را به روی ما باز میکند؛ ایشان تأکید میکنند: «بر طاعت خدا صبر کن و در ترک معاصى خدا شکیبا باش؛ زیرا دنیا ساعتى بیش نیست. آنچه از دنیا سپرى شده است، نه شادىاش را احساس کنى و نه غمش را و آنچه هنوز نیامده است، نمىدانى که چه خواهد بود. پس بر ساعتى که در آنى، شکیبا باش و شادمان» (تحفالعقول: ۳۹۶).
یکی از قلههای مهم اخلاقی در زندگی بابرکت امامکاظم (ع)، سادهزیستی و زهد است. ایشان نشان دادند با سادهزیستی و تمرکز بر واقعیات و اولویتهای زندگی بهآسانی میتوان اوج گرفت، بنابر تصریح حضرت، انسان اگر خود را درگیر دنیاطلبی، تشریفات و تجملگرایی نکند، سعادتمند و خوشبخت خواهد بود، لذا میفرمایند: «مثَل دنیا (و اموال و زیورآلات و تجملات آن) همانند آب دریاست که انسان تشنه، هرچه از آن بیاشامد، بیشتر تشنه میشود و آنقدر میل میکند تا هلاک شود» (تحفالعقول: ص۲۹۲).
البته این بیتوجهی به دنیا در سیره امامکاظم (ع) به معنای تلاش نکردن برای کسب روزی حلال و تأمین معیشت خود و خانواده نیست؛ چنانکه میفرمایند: «کسی که در پی روزی حلال برود تا از آن، خود و خانوادهاش را بهرهمند سازد، پاداش او در پیشگاه الهی مانند پاداش رزمندهای است که در راه خدا جهاد میکند» (کافی، ج۵، ص ۹۳). این تشبیه یعنی همانطور که اگر جهاد نباشد کیان جامعه اسلامی به خطر میافتد، اگر تلاش و کار هم نباشد، زندگی فرد و خانواده در معرض آسیب و خطر قرار میگیرد و این با دنیاطلبی تفاوت دارد.